| Divan edebiyatı, Türk edebiyatının en önemli dönemlerinden biridir ve özellikle 11. sınıfta Türk edebiyatı dersinde okutulmaktadır. Edebiyatın temelini oluşturan bu dönem, eski Türk edebiyatının en parlak ve en zengin dönemlerinden biridir.
Divan Edebiyatı Konu Anlatımı Başlıkları Nelerdir?
Nazım Şekilleri
Nazım şekilleri, divan edebiyatının temelini oluşturan şiir formlarıdır ve iki ana gruba ayrılır: tek kafiyeli nazım şekilleri ve bentlerden oluşan nazım şekilleri. Tek kafiyeli nazım şekilleri arasında en yaygın olanlardan biri kasidedir. Kasidenin kelime anlamı yönelmek, niyet etmektir ve Arapça kökenlidir. İlk iki beyitine musarra denir ve bu beyitlerin kafiyesi aynıdır. Ancak, bundan sonraki beyitlerin ilk mısraları serbest, ikinci mısraları ise birbiriyle aynı kafiye düzenindedir. Kafiye şeması genellikle aa, ba, ca şeklindedir. Kasideler, zaman zaman tarihi belge niteliği de taşırlar ve nevruz, fetih, düğün ve cülus gibi konularla devrin toplumsal hayatına ışık tutarlar.
Kasidenin Bölümleri
Kasidenin beş ana bölümü bulunur: methiye, tegazzül, fahriye, dua ve nesib-teşbib. İlk bölümde 15-20 beyit bulunur ve şiirin giriş bölümüdür. Değişik tasvirlerle dolu bu bölüm, kasidenin asıl bölümlerinden biri olan nesiptir. Ancak, 19. yüzyıldan sonra pek kullanılmamaya başlanmıştır. Tegazzül, nesib bölümünün yerini tutar ve şairin sanat gücünü sergilemek için söylediği gazeldir. Methiye, kasidenin asıl konusunun anlatıldığı ve övgülerin yer aldığı bölümdür. Fahriye, şairin kendini övdüğü bölümdür ve beyit sayısı değişebilir. Son bölüm olan duada ise övgüsü yapılan kişi için dua edilir.
Gazel
Gazel, divan edebiyatının en yaygın kullanılan nazım şekillerinden biridir. Kelime anlamı olarak kadınlar için söylenen güzel ve aşk dolu söz anlamındadır. Ayrıca, klasik müzikte tek kişi tarafından özel bir ahenkle okunan musiki eserine de gazel denir. Gazelin ilk iki mısrası birbiriyle kafiye olan ilk beyitine matla, son beyitine ise makta denir. Matla mısralarından birinin gazelin sonunda tekrarlanmasına reddi matla denir. Gazelde beyit güzelliğine önem verilir ve beyitler anlam bakımından birbirine bağlı ise yek ahenk, bütün beyitleri aynı güçte ve güzellikte ise yek avaz gazel adını alır.
Gazelin Türleri
Mahlas beyitinden sonra bir kişiyi övmek için bir ya da birkaç beyit eklenirse müzeyyel gazeller ortaya çıkar. Musammat gazel ise divandan sonra gelen beyitlerin ilk ve ikinci mısra ortalarının ilk mısranın sonu ile kafiyelendiği gazellere verilen isimdir. Türk edebiyatında gazeller genellikle 3-61 beyit arasında yazılır.
Sonuç
Divan edebiyatı, Türk edebiyatının en zengin ve derin dönemlerinden biridir. Nazım şekilleri ve bu şekillerin içeriği, dönemin kültürel ve toplumsal yapısını anlamak açısından büyük önem taşır. Kaside ve gazel gibi nazım şekilleri, hem edebi güzellikleri hem de tarihsel belgeler niteliği taşıyan içerikleriyle dikkat çeker.
|
