Tarihte ilk Türk devletleri denince akla öncelikle Asya ve Avrupa'da kurulan devletler gelmektedir. Karadeniz'in kuzey kısmından Tuna Nehri'ne kadar uzanan bölgede yaşayan halk İskitlerdir.

Asya Hun İmparatorluğu, Mete Han zamanında en parlak dönemini yaşamıştır. Asya Hun İmparatorluğu, Teoman tarafından kurulmuş olup, ilk Türk devleti olarak bilinmektedir. Bütün Türk boylarını tek bayrak altında toplamaya çalışan bu imparatorluk, Çinliler'in Asya Hunlularından korkarak Çin Seddi'ni inşa etmelerine sebep olmuştur. Mete Han, bu imparatorluk döneminde ilk düzenli ordu sistemini kurmuş ve bu ordu sistemi tüm dünyaya örnek olmuştur. Daha sonraki yıllarda Asya Hun İmparatorluğu önce ikiye bölünmüş, sonra ise dağılmıştır.

Avrupa Hun Devleti, Kavimler Göçü sırasında Avrupa'ya gelen Türkler tarafından kurulmuş bir devlettir. Kurucusu Balamir Kağan'dır. Avrupa Hun Devleti, Avrupa topraklarında kurulan ilk Türk devletidir. En parlak ve başarılı dönemini Atilla zamanında yaşamıştır. Atilla'nın ölümünden sonra Germenler tarafından yıkılmıştır.

Göktürk Devleti, Bumin Kağan tarafından Ötüken bölgesinde kurulmuştur. Göktürkler, "Türk" ismini kullanan ilk devlettir. Göktürkler sayesinde ikinci kez millet tek bayrak altında toplanmıştır. Göktürkler, İpek Yolu için başka topluluklarla çatışmalar yaşamıştır. Çinlilerin baskılarına dayanamayarak ikiye ayrılmışlardır.

2. Göktürk Devleti, Kutluk Kağan tarafından kurulmuştur. En iyi dönemini Bilge Kağan zamanında yaşamıştır. 2. Göktürkler, kendilerine ait olan alfabeyi ve yazıyı kullanan ilk Türk topluluğudur. Bu dönemde Orhun Kitabeleri gibi çok değerli eserler bulunmaktadır.

Uygurlar, yerleşik yaşantıya geçen ilk Türk topluluğudur. Bu nedenle de ilk mimari eserler bu dönemde verilmiştir. Kendi alfabeleri olan Uygur alfabesini kullanmışlardır. Kırgızların saldırılarına karşı koyamayarak yıkılmış ve ikiye bölünmüşlerdir. Günümüzdeki Uygur Türkleri, Çin'in Sincan bölgesinde yaşamaktadır.

Avarlar, İstanbul'u ilk kez kuşatan millet olarak bilinir. Avarlar tarihte İskitlerin devamı olarak kabul edilir. Avarların Kafkaslara doğru giden kolları bugün hala varlıklarını sürdürmektedir. Bumin ve kardeşinin yönetimindeki Türk boyları ayaklanarak Avar yönetimine son verip, Avarların batıya doğru göç etmelerine neden olmuştur.

Orta Asya topraklarında devlet kuran en son Türk topluluğu Kırgızlardır. Manas Destanı, Kırgızlardan kalma bir destandır. Kırgızlar, en kalabalık boy olarak bilinirler. 300 yıl kadar Hun Devleti'nin bünyesinde varlık göstermişlerdir. Büyük Hun İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla bağımsız olarak yaşamaya devam etmişlerdir. Kırgızlar, Moğollar tarafından yıkılarak yaşadıkları bölgedeki hakimiyetlerini kaybetmişlerdir.

Hazarlar, farklı dinlerin hüküm sürdüğü ve hoşgörünün hakim olduğu bir topluluktur. Bu nedenle de çok sayıda ibadethaneye sahiptirler. Hazarlar, İslam ordularıyla savaşan ilk Türk topluluklarındandır.

Bulgarlar, Oğuz boylarından kopmuş ve yeni yaşam alanları kurmuşlardır. Avrupa Hun Devleti'nin yıkılmasının ardından Karadeniz bölgesinin kuzey kısmından gelen Hunlar, bu bölgedeki Türk toplumlarıyla birleşerek Bulgarlar topluluğunu oluşturmuştur. Daha sonra Hazarlar, Bulgar Devleti'nin yıkılmasına neden olmuşlardır.

Karluklar, İslamiyet'i kabul eden ilk Türk topluluğudur. Karahanlılar, İslamiyet'i Karluklar sayesinde kabul etmişlerdir. Karluklar, Talas Savaşı sırasında Araplara oldukça fazla yardımlarda bulunmuşlardır. Karluklar, Türkmenlerin kökenini oluştururlar. Göktürklerin yıkılmasından sonra Ötüken topraklarında yaşamışlardır. Karluk ve Uygur devletleri uzun yıllar Türklüğü yaşatarak varlıklarını sürdürmüş iki devlet olma unvanını almışlardır. Karluklar, Talas Zaferi'nin ardından Uygur Devleti ile çatışmalar yaşamışlardır. Karluklar, çok kalabalık bir topluluk olmalarına rağmen bir devlet olamayan topluluktur.

Türgişler, kendi adına para bastıran ilk Türk hükümdarı olan Baga Tarkan'ı çıkaran topluluktur. En önemli özellikleri, Emevi Devleti'nin Orta Asya sınırlarına girmesine engel olmuş olmalarıdır.

Oğuzlar, Türk tarihinde en etkili ve en kalabalık boylardan biridir. Tarih konu anlatımı denilince akla gelen en önemli Türk boylarından biridir.

Macarlar, Türk tarihinde asimile olmuş ve zamanla Hristiyanlığı kabul etmişlerdir. İlk kez Budapeşte'de Türkoloji Enstitüsü'nü Macarlar kurmuştur.

Kırgızlar, Ötüken bölgesinde kurulan son Türk devleti olarak bilinirler. En önemli özellikleri, Manas Destanı'na sahip olmalarıdır. Aynı zamanda Cengiz Han hakimiyetini kabul eden ilk Türk devleti Kırgızlardır.