Felsefe Konu Anlatımı
Felsefe, insanın düşünme, merak etme, anlama ve öğrenme çabasının ürünüdür. Felsefe öznel bir etkinliktir ve felsefenin açıklamalarında bitmişlik yoktur. Felsefe, tüm varlık alanını konu edindiği için zorunlu olarak diğer alanlarla ilişki halindedir.
Bilgi Felsefesi
- Gerçeklik: Varlıkların bilincimizden bağımsız kendi başlarına nesnel dünyada yer almalarına "gerçeklik" denir.
- Doğruluk: Bu varlıkların bilincimizle ilişkilendirilerek bir yargı ya da önerme şeklinde ifade edilmelerine ise doğruluk denir.
- Bilgi: Süje (özne) ve obje (nesne) arasındaki etkileşimin bir ürünü olarak bilgi elde edilir. Ancak öznelerin nesneleri kavrama şekli her defasında farklılık gösterdiğinden birden çok bilgi türü ortaya çıkmaktadır.
- Gündelik Bilgi: İnsanın yaşantısıyla elde ettiği sistemsiz ve gelişigüzel bilgilere gündelik bilgi denir. Örneğin, çaydanlığın bir süre sonra kaynayacağını bilmek gündelik bilgiye; suyun 100 derecede kaynayacağını bilmek ise bilimsel bilgiye örnektir.
Varlık Felsefesi
- Varlık Kavramı: Varlık felsefesi, varlığı bir bütün olarak inceler.
- Bilimlerin Kabulü: Bilimler, varlığın var olduğunu kabul ederler. Doğa bilimleri reel (gerçek) varlığı, formel bilimler ise ideal (düşünsel) varlığı temel alırlar.
- Bilimlerin İnceleme Alanları: Her bilim, kendi konu ve yöntemine göre varlığın belirli bir bölümünü inceler. Bilimlerin çalışma alanlarında yer almayan kimi sorunları Varlık Felsefesi (Ontoloji) inceler.
- Metafizik Sorular: "Ruh var mıdır?", "Varlığın var olma amacı nedir?", "Ölüm bir yok oluş mudur?" gibi metafizik ve ontolojik içerikli sorular varlık felsefesinin ele aldığı bazı problemlerdir.
Ahlak Felsefesi
- Etik: Ahlak felsefesi (etik), iyi ve kötü eylemlerin neler olduğunu araştıran bir felsefe çalışma dalıdır.
- İyi ve Kötü: İyi, ahlaken olumlu bulunan ve kabul gören davranışlarken; kötü, ahlaken olumsuz bulunan ve onaylanmayan davranışlardır.
- Özgür İrade: İnsan, bilerek ve isteyerek davranışta bulunur ve bu onun özgür bir iradeye sahip olduğu fikrini doğurur. "İnsan iradesini kullanırken özgür müdür?" sorusu, ahlak felsefecilerinin yanıt aradığı temel sorulardan biridir. Bu konuda üç ana düşünce bulunmaktadır: İndeterminizm (bireyin davranışta bulunurken iradesini serbestçe kullanabileceği), determinizm (bireyin iradesinin pek çok etken tarafından belirlendiği) ve oto-determinizm (insanın kısmen özgür, kısmen topluma bağımlı olduğu).
Sanat Felsefesi
- Sanat ve Estetik: Sanatsal etkinlikler, insanla doğadaki varlıklar arasında kurulan estetik ilişkinin bir ürünüdür.
- Sanat Objeleri: Sanat etkinliklerine konu olan varlıklar "sanat objesi" olarak tanımlanır. Felsefe açısından sanat irdelendiğinde "bir sanat ürünü nasıl ortaya konulmalıdır?" sorusu ile karşılaşılmaktadır. Bu soruya cevap arayan ve aynı zamanda sanata bakış şeklini belirleyen üç temel kuram vardır: Taklit kuramı, yaratma kuramı ve oyun kuramı.
Siyaset Felsefesi
- En İyi Yönetim: Siyaset felsefesi, en iyi yönetim biçimi ve düzenin nasıl kurulması gerektiğini araştıran bir felsefe bölümüdür.
- Toplum ve Devlet: Bir arada yaşamak için tek tek bireylerin oluşturduğu bütüne toplum denir. Toplumdaki bireylerin aynı ilke ve amaçlar etrafında, bir toprak parçası üzerinde oluşturdukları vatanı koruyan ve devamını sağlayan siyasi egemenlik gücüne sahip örgütlü kuruma devlet denir. Siyaset felsefesi, toplumsal düzen ve devlet fikrinin nasıl ortaya çıktığını ele alır.
- Sosyal Adalet ve Özgürlük: Siyaset felsefesi, aynı zamanda sosyal adalet, özgürlük, eşitlik gibi kavramları da inceler. Toplumun adil bir şekilde yönetilmesi, bireylerin hak ve özgürlüklerinin korunması, siyaset felsefecilerinin temel ilgi alanlarındandır.
|
Ayanoğlu
12 Temmuz 2024 CumaFelsefe aslında neden bitmişlik kavramından uzak? Her bilgi türünün farklılık göstermesi, gerçeklik ve doğruluk arasındaki ilişkiyi nasıl etkiliyor? Gündelik bilgi neden bilimsel bilgi kadar önemli kabul edilmiyor? Varlık felsefesinin ele aldığı metafizik soruların çözümü neden bu kadar zor? Özgür iradenin varlığı hakkında neden bir türlü ortak bir karara varılamıyor? Sanat felsefesinde ortaya konulan sanat ürününün değeri hangi kurama göre belirleniyor? Siyaset felsefesinde en iyi yönetim biçimini belirlemek neden böylesine karmaşık?
Cevap yazAdmin
12 Temmuz 2024 CumaAyanoğlu, felsefenin bitmişlik kavramından uzak olmasının nedeni, sorularının ve tartışmalarının sonsuz çeşitlilikte ve derinlikte olmasıdır. Her bilgi türünün farklılık göstermesi, gerçeklik ve doğruluk arasındaki ilişkiyi çok boyutlu hale getiriyor. Gündelik bilgi, bilimsel bilgi kadar önemli kabul edilmeyebilir çünkü bilimsel bilgi test edilebilir, tekrarlanabilir ve genellikle daha genelleyici niteliktedir. Varlık felsefesinin ele aldığı metafizik sorular, kavramsal ve soyut oldukları için çözümü zordur. Özgür irade konusunda ortak bir karara varılamamasının sebebi, bu kavramın hem bilimsel hem de etik boyutlarının olmasıdır. Sanat felsefesinde sanat ürünün değeri, çoğu zaman estetik, tarihsel ve toplumsal kuramlara göre belirlenir. Siyaset felsefesinde en iyi yönetim biçimini belirlemek karmaşıktır çünkü her toplumun değerleri, sosyal yapıları ve beklentileri farklıdır.