9. Sınıf Coğrafya Konu Anlatımı 9. sınıf coğrafya dersinde işlenen konular, öğrencilerin coğrafyanın temellerini anlamalarına yardımcı olur. Bu dersin başlıca konu başlıkları şunlardır:
Doğa ve İnsan Coğrafya, doğa ve insan arasındaki ilişkiyi inceler. İnsanların doğa üzerindeki etkileri ve doğanın insanların yaşam tarzını nasıl şekillendirdiği bu başlık altında ele alınır. Harita Bilgisi Harita bilgisi, 9. sınıf coğrafya dersinde en çok zorlanılan konulardan biridir. Haritalar, yeryüzünün tamamının veya bir kısmının kuş bakışı görünümünün belirli bir ölçekle küçültülerek bir düzlem üzerine aktarılmasıdır. Harita ile kroki arasındaki temel fark, haritanın ölçekli ve düzgün bir çizim olmasıdır. Kroki ise ölçek kullanılmadan, kabataslak bir şekilde çizilir. Harita çizerken, dünyanın kutuplardan basık ve ekvatordan şişkin bir şekli olması nedeniyle düzleme tam olarak doğru bir şekilde aktarılamaz. Bu nedenle projeksiyon yöntemleri kullanılır. Üç ana projeksiyon yöntemi vardır: silindir projeksiyon, konik projeksiyon ve düzlem (ufki) projeksiyon. Harita çiziminde dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, yer şekillerinin düz ve sade olduğu alanlarda gerçek alan ile izdüşüm alanı arasındaki farkın az olmasıdır. Ancak, yer şekillerinin engebeli olduğu alanlarda bu fark artar. Haritalar, kullanım amaçlarına ve ölçeklerine göre çeşitlere ayrılır. Kullanım amaçlarına göre haritalar; idari ve siyasi haritalar, beşeri ve ekonomik haritalar, fiziki haritalar ve özel haritalar olarak dört gruba ayrılır. Ölçeklerine göre haritalar ise üçe ayrılır: büyük ölçekli haritalar, orta ölçekli haritalar ve küçük ölçekli haritalar. Büyük ölçekli haritaların özellikleri arasında, paydasının küçük olması, dar alanları göstermesi, ayrıntıyı gösterme gücünün fazla olması, küçültme oranının az olması, izohipsler arasındaki yükselti farkının az olması ve hata oranının çok az olması bulunmaktadır. Küçük ölçekli haritalar ise büyük ölçekli haritaların tam tersine sahiptir. Haritalarda yeryüzü şekillerini göstermek amacıyla renklendirme, gölgelendirme, tarama, kabartma ve izohips (eş yükselti) yöntemleri kullanılır. Saat Dilimleri Bilim ve teknolojinin hızlı gelişimi sonucu, ülkeler arası ekonomik ve siyasi ilişkiler güçlenmiştir. Buna bağlı olarak, ülkeler arasındaki iletişim hızının hızlı olması gerekmektedir. Ancak, uluslararası saat farkı buna engel olmaktadır. Bu nedenle saat dilimleri oluşturulmuştur ve dünya üzerinde 24 saat dilimi vardır. Türkiye'de yaz döneminde, üç saat dilimine giren 45 Doğu meridyenindeki Iğdır yerel saati esas alınarak ileri saat uygulamasına geçilmektedir. Yerel saatler arasındaki farklar, meridyenlerden faydalanarak hesaplanabilir. Aynı meridyen üzerinde bulunan tüm noktaların yerel saatleri aynıdır ancak güneşin doğma ve batma saatleri farklıdır. Bunun nedeni ise eksen eğikliğidir. Dünyanın doğu ve batı yarım kürelerinin uç noktaları arasında bir günlük zaman farkı bulunmaktadır. Bu nedenle, başlangıç meridyeninin devamı olan 180. meridyene tarih değiştirme çizgisi denilmektedir. Coğrafi Konum Kavramları Coğrafi konum, bir yerin dünya üzerindeki konumunu belirlemek için kullanılır. Coğrafi konum belirlenirken, enlem ve boylam sistemleri kullanılır. Enlem, bir noktanın ekvatora olan uzaklığını, boylam ise başlangıç meridyenine olan uzaklığını belirtir. Coğrafi konum, bir yerin iklimi, bitki örtüsü, ekonomik faaliyetleri ve insan yaşamı üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Dünyanın Şekli ve Hareketleri Dünya, kutuplardan basık ve ekvatordan şişkin bir şekle sahiptir. Bu şekle geoit denir. Dünyanın şekli, yerçekimi kuvvetinin farklı bölgelerde farklı olmasına neden olur. Ayrıca, dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesi (günlük hareket) ve güneş etrafında dönmesi (yıllık hareket) mevsimlerin oluşumuna, gece ve gündüz sürelerinin değişmesine ve çeşitli iklim olaylarına neden olur. Mevsimler ve Özellikleri Mevsimler, dünyanın güneş etrafında dönmesi ve eksen eğikliği nedeniyle oluşur. Dünyanın ekseni, yörüngesi ile 23.5 derece eğiktir. Bu eğiklik, yıl boyunca güneş ışınlarının farklı açılarla gelmesine ve mevsimlerin oluşmasına neden olur. Mevsimler, sıcaklık, yağış ve bitki örtüsü gibi özelliklerle kendini gösterir. Atmosfer ve Özellikleri Atmosfer, dünyayı çevreleyen gaz tabakasıdır. Atmosfer, çeşitli gazlardan oluşur ve canlıların yaşamı için gereklidir. Atmosfer, güneşten gelen zararlı ışınları süzer, sıcaklığı düzenler ve iklim olaylarının oluşmasına yardımcı olur. Atmosfer, troposfer, stratosfer, mezosfer ve termosfer olmak üzere dört ana katmandan oluşur. İklim Bilgisi ve İklim Elemanları İklim, belirli bir bölgedeki uzun süreli hava koşullarıdır. İklim elemanları, sıcaklık, yağış, rüzgar, nem ve basınç gibi unsurları içerir. İklim, yeryüzündeki bitki örtüsü, hayvan yaşamı ve insan faaliyetleri üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. İklim bilgisi, coğrafya biliminin önemli bir dalıdır ve iklim elemanlarının incelenmesi, küresel iklim değişikliklerinin anlaşılmasına yardımcı olur. |
Binay
11 Temmuz 2024 PerşembeHarita bilgisi konusunda anlamadığım yerler var, haritaları çizerken dünyanın şeklinden dolayı neden tam doğru bir çizim yapılamıyor? Projeksiyon yöntemlerinin kullanılma sebebi nedir ve aralarındaki farklar nelerdir?
Cevap yazAdmin
11 Temmuz 2024 PerşembeMerhaba Binay,
Haritalar, dünyanın yüzeyinin iki boyutlu bir temsilidir. Dünya ise yuvarlak bir geoid şeklindedir. Bu nedenle, dünyanın küresel yüzeyini düzlem üzerine tam doğru bir şekilde aktarmak mümkün değildir. Haritaları çizerken bu zorluğı aşmak için farklı projeksiyon yöntemleri kullanılır.
Projeksiyon yöntemlerinin kullanılma sebebi, dünya yüzeyindeki alanların, açıların ve mesafelerin belirli bir amaca uygun şekilde aktarılmasını sağlamaktır. Farklı projeksiyon yöntemleri, haritanın hangi özelliğinin korunması gerektiğine göre seçilir. Örneğin:
- Silindirik Projeksiyonlar: Bu yöntemde, dünya yüzeyi bir silindirin yüzeyine yansıtılır ve sonra bu silindir düzleştirilir. Mercator projeksiyonu buna bir örnektir ve denizcilikte kullanılır çünkü açıları korur. Ancak yüzey alanlarını çarpıtır.
- Konik Projeksiyonlar: Bu yöntemde, dünya yüzeyi bir koninin yüzeyine yansıtılır ve sonra bu koni düzleştirilir. Orta enlemler için uygundur ve genellikle kara parçalarının daha doğru şekilde temsil edilmesini sağlar.
- Azimutal Projeksiyonlar: Bu yöntemde, dünya yüzeyi bir düzlem üzerine yansıtılır. Kutuplar gibi belirli bir noktanın etrafındaki alanları göstermek için kullanılır ve mesafeleri doğru bir şekilde temsil eder.
Her projeksiyon yöntemi belirli avantajlar ve dezavantajlar sunar. Haritanın amacına göre en uygun projeksiyon yöntemi seçilmelidir.
Sevgiler,
Binay